Maanta oo kale, siddeed sano ka hor — 14-kii October 2017 — waxaa magaalada Muqdisho ka dhacay qaraxii ugu weynaa ee taariikhda Soomaaliya iyo guud ahaan qaaradda Afrika laga diiwaangeliyey. Qaraxaas naxdinta leh wuxuu ahaa mid beddelay nolosha kumannaan Soomaali ah, wuxuuna galaya xusuusta qaran ee dadka Soomaaliyeed sidii maalin murugo, oohin iyo dhaawac naf iyo qalbi ah.

Maalintaas laabta Soomaalida kuma illoobi karto. Subaxdaas iyo galabtii xigtay, magaalada Muqdisho waxay isu beddeshay meel murugo iyo argagax lagu jiro. Nin waday gaari xamuul ah oo laga soo buuxiyey walxaha qarxa ayaa si lama filaan ah ugu qarxay Isgoyska Zoobe, goob caan ah oo ay ku yaallaan hoteello, maqaayado, iyo goobo ganacsi oo ay shacab badan isugu yimaadaan. Qaraxaasi wuxuu ahaa mid si xoog leh u gilgiley magaalada oo dhan, iyadoo guryaha ka fog halka uu qaraxu ka dhacay ay dareemeen gariir iyo qarax culus.

Qaraxaas argagaxa lahaa wuxuu galaaftay nolosha in ka badan 587 qof, kuwaas oo badankood ahaayeen dad rayid ah — macallimiin, arday, ganacsato, waalidiin, iyo carruur. Boqolaal kalena way ku dhaawacmeen, qaarkoodna weli waxay xambaarsan yihiin nabarro aan bogsan oo naf iyo qalbi ah. Dad badan oo aan is aqoon ayaa halkaas ku wada geeriyooday, waxayna Soomaaliya gelisay maalin madow oo aan la iloobi karin.

Hay’adaha ammaanka ayaa sheegay in ay ku daba jireen gaariga xamuulka ahaa, balse nasiib darro, inta aysan joojin ayuu qaraxu dhacay, wuxuuna sababay khasaare ka baxsan xadka bini’aadantinimo. Ma jirin cid sheegatay masuuliyadda weerarka, hase yeeshee waxaa si dhow loola xiriiriyay kooxda Khawaarijta ee ka soo horjeeda nabadda iyo jiritaanka shacabka Soomaaliyeed.

Qaraxii Zoobe wuxuu ahaa mid aan caadi ahayn. Waxa uu dumin iyo burbur u geystay hoteello, maqaayado iyo goobihii ganacsi ee ay dadku ku tiirsanaayeen nolol maalmeedkooda. Ganacsato badan oo sannado badan ku dhisayay meheradooda ayaa hal daqiiqo gudaheed ku waayay wixii ay hanti ahaan lahaayeen. Qoysas dhan ayaa goobtaas lagu waayay, iyadoo qaar lagu aqoonsaday kaliya iyagoo raqdooda lagu arkay sawirro laga qaaday goobta qaraxu ka dhacay.

Qaraxaasi wuxuu noqday mid dunida oo dhan laga dareemay. Warbaahinta caalamka ayaa si weyn u tabisay, iyadoo waddamo badan oo saaxiib la ah Soomaaliya ay muujiyeen tacsi iyo cambaareyn culus. Dalal badan ayaa soo diray gargaar degdeg ah, halka shacabka Soomaaliyeed ee dibadda joogay ay abaabuleen olole dhiirrigelin iyo taageero naf iyo maalba leh.

Marka la eego taariikhda qaraxyada Afrika, Zoobe wuxuu noqday weerarkii ugu dhimashada badnaa ee hal mar ka dhaca hal goob. Waa dhacdo tilmaamaysa sida uu argagixisadu u neceb yahay nolosha iyo horumarka dadka Soomaaliyeed. Laakiin, isla maalmahaas madoow, waxaa iftiimay midnimo aan horay loo arag — shacabka oo isu gurmaday, dhalinyaro dhiirran oo dhiig ku mayray jidadka, iyo dad aan is aqoon oo isu naxariistay sidii hal qoys oo kaliya.

Waxaa la sheegay in dad badan oo dhaawacmay ay gacan ka heleen muwaadiniin aan lahayn xirfad caafimaad, balse damqashada bani’aadantinimo ay ku kalliftay in ay gargaar fidiyaan. Dad kale ayaa dhiig bixin u baxay, iyagoo ku ordaya isbitaallada oo ay ku jireen dad dhaawacyo halis ah qaba. Maalintaas iyo maalmaha xigtay, Muqdisho waxay isu beddeshay magaalo ay dadka ku mideeyeen murugo iyo naxariis.

Xusuusta qaraxii Zoobe waa mid ku qoran qalbiyada Soomaaliyeed. Waa maalin muujisay geesinnimada dadka Soomaaliyeed iyo sida ay uga go’an tahay in ay ka adkaadaan cadowga nabadda. Maanta, 14-ka October, waa maalin lagu xasuusto dhibbanayaashii, laguna dhiirrigeliyo jiilka cusub in aysan marnaba oggolaan in colaad iyo xasuuq mar kale dalkooda ku noqdo mid caadi ah.

Waxaa muhiim ah in qaraxii Zoobe uu noqdo cashar qaran. Cashar sheegaya in nabadda ay tahay tiirka ugu weyn ee horumar lagu gaaro, in la midaysnaado, lana iska kaashado sidii dalka looga dhigi lahaa meel nabad ah oo ay dadku ku noolaadaan si sharaf leh. Waa waajib in la xasuusto kuwa naftooda ku waayay halkaas, iyo in aan la iloobin qoysaskoodii iyo caruurtii ay ka tageen.

Muddo siddeed sano ah kadib, weli dhaawaca Zoobe lama bogsan. Qof kasta oo Soomaali ah qalbigiisa meel ayuu uga jiraa. Qaar waxay ku waayeen ehel, qaarna saaxiib, qaar kalena waxay ku xusuustaan noloshoodii oo dhan. Laakiin sidoo kale, waxay noqotay xusuus isku darsatay murugo iyo dhiirigelin — dhiirigelin ah in aan marnaba la oggolaan in dad Soomaaliyeed ay mar kale noqdaan dhibanayaal ku hoos jira baqdinta iyo qaraxyada.

Maalinta 14-ka October waa maalin u baahan in la xuso sannad walba. Waa maalin aan u istaagno duco, xasuus, iyo ballan — ballan ah in dhiiggaas daatay uusan noqon mid lagu hilmaamo, balse uu noqdo sababta aan u dhisno Soomaaliya nabad ah, midaysan, oo horumar leh. Qaraxii Zoobe wuxuu ahaa dhaawac, balse sidoo kale wuxuu ahaa calaamad muujinaysa in Soomaalidu leedahay adkaysi, dulqaad iyo rabitaan ay ku dhisi karto dalkooda.

Aniga ahaan, maalintaas waxay igu reebtay xusuus culus. Waxaan dareemay murugo iyo caro, balse sidoo kale waxaan arkay isbeddel — isbeddelka shacab aan quusan oo isu garab taagan. Zoobe wuxuu noqday calaamad muujinaysa sida ay Soomaalidu u tahay dad adag, kuwaas oo xanuunka u rogaya xoog, murugada u beddela rajo.

---

W/Q: Mohamed Abdi Mohamed