Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si rasmi ah u xaqiijisay in wada hadallo muhiim ah ay ka billowdeen dalka Turkiga, kuwaas oo u dhexeeya Soomaaliya iyo Itoobiya. Wada hadalladan ayaa daba socda xiisaddii siyaasadeed ee ka dhalatay heshiiskii muranka dhaliyay ee Itoobiya ay la saxiixatay maamulka Somaliland 1-dii Janaayo 2024, kaasoo xambaarsanaa qodobo ay Soomaaliya si adag uga hortimid, gaar ahaan arrimaha badda iyo madaxbannaanida dhuleed ee Soomaaliya.

Ujeedka Wada Hadallada

Sida ay sheegtay dowladda Soomaaliya, wada hadalladan waxaa diiradda lagu saarayaa dhowr arrimood oo ay ka mid yihiin:

1. Soo celinta xiriirka diblomaasiyadeed – Wada hadalladu waxay qeyb ka yihiin dadaallada dib loogu hagaajinayo xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya, oo sii xumaaday kadib heshiiskii Addis Ababa ay la saxiixatay Somaliland.
2. Madaxbannaanida Soomaaliya – Dowladda Soomaaliya waxay ku adkeysaneysaa mowqifkeeda ah in aysan jirin wax gorgortan ah oo laga geli karo madax-bannaanida dhuleed ee Soomaaliya.
3. Heshiiskii muranka dhaliyay – Soomaaliya waxay dooneysaa in Itoobiya si rasmi ah uga laabato heshiiska muranka dhaliyay, maadaama uu xadgudub ku yahay qarannimada Soomaaliya.
4. Xoojinta iskaashiga labada dal – Inkasta oo ay jirto xiisad siyaasadeed, labada dal waxay si dhow isugu xiranyihiin dhinacyo badan sida amniga, ganacsiga iyo xiriirka bulshada, taasoo keentay baahida loo qabo in si diblomaasiyadeed loo xalliyo madmadowga taagan.

Dowladda Turkiga oo fududeyneysa Wada Hadallada

Turkiga oo ah xulufada dhowna la leh Soomaaliya, isla markaana xiriir qoto dheer la leh Itoobiya, ayaa door muhiim ah ka ciyaaraya fududeynta wada hadalladan. Ankara waxay marar badan muujisay in ay ka go’an tahay in xal laga gaaro xiisadaha ka dhex jira waddamada Geeska Afrika.

Sida ay wararku sheegayaan, Turkigu wuxuu labada dhinac u dhigayaa madal dhexdhexaad ah oo ay ku wada hadli karaan si ay u xalliyaan khilaafka, loona xaqiijiyo in wax walba lagu dhammeeyo hab diblomaasiyadeed.

Mowqifka Soomaaliya

Dowladda Soomaaliya waxay hore u caddeysay in aysan marna oggolaan doonin in Itoobiya hesho deked ku taalla dhulka Soomaaliyeed iyada oo aan heshiis rasmi ah lagala galin dowladda Soomaaliya. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo mas’uuliyiinta kale ee dowladda ayaa si joogto ah u sheegay in Soomaaliya aysan wax gorgortan ah ka geli doonin badda iyo dhulka ay leedahay.

Mowqifka Itoobiya

Dhanka kale, Itoobiya ayaa weli sii waddo dadaalkeeda ay ku dooneyso inay hesho marin badeed, taasoo ay Addis Ababa u aragto mid muhiim u ah istiraatiijiyadeeda dhaqaale iyo amni. Wada hadalladan ayaa lagu eegayaa in Itoobiya ay ka laaban karto mowqifkeeda, maadaama ay cadaadis kala kulmayso Soomaaliya iyo beesha caalamka.

Gunaanad

Wada hadallada ka socda Turkiga ayaa ah fursad diblomaasiyadeed oo muhiim u ah Soomaaliya iyo Itoobiya, iyadoo laga rajeynayo in xal laga gaaro khilaafka labada dal, loona xaqiijiyo in la ilaaliyo midnimada dhuleed ee Soomaaliya. Dowladda Soomaaliya ayaa si cad u sheegtay in aysan aqbali doonin wax heshiis ah oo lid ku ah madax-bannaanideeda, halka Turkiga uu door weyn ka qaadanayo dhexdhexaadinta iyo xallinta xiisadda.

Waxaa la filayaa in wada hadalladu sii socdaan maalmaha soo socda, iyadoo dhinacyadu ay ka arrinsan doonaan xalka ugu habboon ee labada dal. Beesha caalamka, gaar ahaan Midowga Afrika iyo dalalka saaxiibada la ah Soomaaliya, ayaa si dhow ula soconaya natiijada wada hadalladan, kuwaas oo go’aamin doona mustaqbalka xiriirka Soomaaliya iyo Itoobiya.